گزارش چهارمین نشست علمی-تخصصی انجمن مهندسی زلزله ایران و جامعه مهندسان مشاور ایران

چهارمین نشست علمی-تخصصی انجمن مهندسی زلزله ایران و جامعه مهندسان مشاور ایران با عنوان «ضرورت تسریع در برنامه‌ریزی بهسازی لرزه‌ای ساختمانهای مسکونی، اداری و تجاری با مروری بر زلزله‌های اخیر کشور»  طبق برنامه‌ریزی اعلام شده در روز سه‌شنبه هفتم خردادماه 1392 با حضور کارشناسانی از سازمان نظام مهندسی کشور و تهران، شهرداری تهران، انجمن مهندسین محاسب، دفتر مقررات ملی ساختمان، اعضای انجمن مهندسی زلزله ایران و شرکت‌های مهندسین مشاور، اساتید، کارشناسان و متخصصان و دانشجویان از ساعت 16 الی 19.30 در سالن همایش‌های جامعه مهندسان مشاور ایران برگزار گردید.

در ابتدای جلسه جناب مهندس رامینه (رئیس شورای مدیریت جامعه مهندسان مشاور ایران) و جناب آقای دکتر آشتیانی (رئیس انجمن مهندسی زلزله ایران) خوش آمدگویی به حاضرین داشتند. سپس اولین سخنران این جلسه جناب آقای دکتر سروقد مقدم (نایب رئیس هیات مدیره انجمن مهندسی زلزله ایران) سخنرانی با عنوان «توسعه روش‌های بهسازی ساختمان‌های متداول با استفاده از تجارب یک دهه اعمال طرح ملی بهسازی لرزه‌ای» ایراد نمودند. ایشان در ابتدا مقدمه‌ای در مورد تاریخچه فعالیت‌ها و اقدامات انجام شده در راستای بهسازی و مقاوم سازه در کشور؛ طرح ملی مقاوم‌سازی ساختمان‌های دولتی و شریان‌های حیاتی ارایه دادند.

همچنین ایشان راه حل‌هایی برای مقاوم‌سازی و بهسازی ساختمان‌های مهم دولتی و مسکونی‌ پیشنهاد نمودند:

1- استفاده از آیین‌نامه 2800 برای بعضی از ساختمان‌های موجود
 
2- استفاده از دستور العمل‌های دفتر تدوین و ترویج مقررات ملی برای ساختمان‌های مصالح بنایی متداول

3- استفاده از تجربیات و برنامه‌های مرتبط با بحث اطاق امن (هرچند این طرح بعلت نداشتن سیر تکاملی منطقی و اجماع متخصصین متوقف گردید)

4- استفاده از بهسازی نسبی و تجربیات جامعه مهندسان مشاور و مرکز پیشگیری مدیریت یحران شهر تهران در این زمینه

5- استفاده از مجموعه دستورالعمل‌های مرکز تحقیقات مسکن تحت عنوان «مجموعه دستورالعمل‌های مقاوم‌سازی و بهسازی ساختمان‌های متداول»

6- استفاده از فصل دهم ویرایش جدید استاندارد 360 تحت عنوان «بهسازی ساده»  و روش‌های ساده‌تری که برای طیف وسیعی از ساختمان‌های عمومی کاربرد داشته باشد.

7- استفاده از مراجعی مانند سازمان نوسازی مدارس و ... که برای تیپ‌های خاص تجربیات مکتوب دارند

8- نشریه 360 (با توجه به اهمیت بعضی از ساختمان‌های مسکونی و تجاری)

در انتها دکتر سروقد مقدم پیشنهاد نمودند: کارگروه تخصصی با همکاری سازمان نظام مهندسی - انجمن مهندسی زلزله ایران و جامعه مهندسان مشاور تشکیل شود تا بعنوان بازوی علمی برای همکاری‌های آینده و برگزاری دوره‌های آموزشی عمل نماید.

سپس جناب آقای دکتر صانعی نژاد (نماینده گروه سازه در شورای مدیریت جامعه مهندسین مشاور) سخنرانی خود را با عنوان «ضرورت اجرای یک پروژه ملی و سراسری جهت کاهش خطرپذیری لرزه‌ای ساختمان‌های غیر دولتی» ایراد فرمودند. ایشان ضمن تاکید بر اینکه راهکارهای موثر برای کاهش آسیب‌پذیری ساختمان‌های مسکونی نیازمند زیرساخت‌های لازم است؛ رسیدن به این مهم را مستلزم همکاری بین دولت، شهرداری‌ها و سازمان‌های مردم نهاد دانستند.

این زیر ساخت‌ها به صورت زیر تقسیم‌بندی می‌شوند:

1- اخلاق حرفه‌ای

2- زیر ساخت‌های فنی

3- نیروی متخصص کارآمد

4- آگاهی و انگیزه عمومی

5- تامین منابع مالی.

همچنین وی پیشنهاد نمود که برای ساختمانهایی که مراحل ساخت آن پایان یافته و یا در هنگام فروش و اجاره آن اقدام به تهیه گواهی آسیب پذیری لرزه‌ای با توجه به بررسی ساختمان توسط متخصصین و تکمیل چک لسیت‌هایی شود که فرد خریدار و مستاجر با آگاهی از درصد ایمن بودن یا نبودن آن اقدام به اجاره یا خرید نماید. همچنین در این گواهی‌نامه به مالک راه‌کارهایی برای مقاوم‌سازی و ایمن‌سازی به همراه برآورد هزینه کلی ارایه شود که در نهایت مالک مختار باشد اقدامی انجام دهد یا خیر.

در ادامه جناب آقای دکتر کلانتری (استادیار پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله) به یررسی اثرات زلزله‌های اخیر (زلزله 21 مرداد 1391 اهر ورزقان – زلزله 20 فروردین 1392 بوشهر – زلزله 27 فروردین 1392 زاهدان) در ساختمان‌های شهری پرداختند. وی همچنین بهسازی لرزه‌ای بافتهای شهری در چهارچوب برنامه یکپارچه را خواستار شد و مطالعه شناخت ماهوی چالشها و راهکارها؛ تکمیل سریعتر برنامه‌های بالاسری کاهش ریسک و تدوین ضوابط؛ تکمیل نظام فنی اجرایی؛ ارتقای توان تخصصی؛ نیازسنجی و تدوین ضوابط فنی و حقوقی مورد نیاز؛ ایجاد طرحهای پایلوت و هماهنگی بین برنامه‌ریزان و مجریان شهری را از اقدامات ضروری برای بهسازی لرزه‌ای برشمرد.

همپنین ایشان اشاره‌ای داشتند به اینکه رویکرد کاهش ریسک باید شامل موارد زیر به صورت همزمان باشد:

1- استفاده از روش‌های مدیرتی جهت کاهش خسارت از طریق آگاه‌سازی جامعه در مورد قبل و بعد از وقوع زلزله
 
2- کاهش فیزیکی آسیب‌های سازه‌ای به کمک روش‌های بهسازی لرزه‌ای

3- استفاده از بیمه‌ها

آخرین سخنران این برنامه جناب آقای دکتر هوشیار ایمانی (عضو هیأت رئیسه شورای مرکزی سازمان نظام مهندسی ساختمان)، سخنرانی خود را با عنوان «ضرورت ارزیابی و بهسازی لرزه‌ای ساختمان‌ها و ارایه توضیح در خصوص شیوه‌نامه نحوه اعطای صلاحیت در بهسازی لرزه‌ای» ارایه نمودند. ایشان با اشاره به ضرورت ارزیابی و بهسازی لرزه‏ای ساختمانها گفت: حوادث و بلایای طبیعی از مهمترین دغدغه‌ها و نگرانی‌های زندگی بشر است و بر اساس آمارهای بین‌المللی منتشر شده، در 37 سال گذشته 3.6 میلیون نفر بر اثر بلایای طبیعی جان باخته‌اند و زندگی بیش از سه میلیارد نفر تحت تاثیر حوادث و بلایای طبیعی قرار گرفته و بیش از 340 میلیارد دلار خسارت مالی به بار آورده است.

وی گفت: ساختمان‌ها هم مثل هر موجود زنده تولد داشته و زندگی می‌کنند و هر روز در خسران هستند و در نهایت می‌میرند. وی در پایان به تشریح وضعیت ساخت‌وساز در کشور قبل و بعد از ابلاغ قانون نظام مهندسی و همچنین به بررسی سرشماری مسکن، شناسنامه فنی و ملکی، برگ تایید استحکام بنا و لزوم سر شماری مجدد علمی پرداخت.

در پایان برنامه پنل تخصصی با حضور سخنرانان و آقایان دکتر آشتیانی، مهندس هنربخش و مهندس حق بین برگزار گردید و در مورد پرسش‌های مطرح شده از سوی حاضرین بحث و تبادل نظر صورت گرفت.


پانل تخصصی مذکور که متشکل از انجمن مهندسی زلزله ایران، جامعه مهندسان مشاور ایران و انجمن مهندسین محاسب و اعضای سازمان مرکزی نظام مهندسی و اعضای سازمان نظام مهندسی بیش از 10 استان بود، پس از 2 ساعت بحث و تبادل نظر به جمع بندی ذیل رسیدند:

1. از نظر كلي اصل هر اقدام اصولی در جهت تامين ايمني و مقاومت ساختمان‌‌هاي مسكوني شهري است قابل تقدير است و لذا از این برنامه به شرط رعایت اصول علمی، فنی و مهندسی حمایت می‌شود.
 
2. برنامه مقاوم سازي ساختمان‌هاي دولتي و عمومي مهم تاسيسات زيربنايي و شريان‌هاي حياتي از سال 1379 به استناد بند م تبصره 13 قانون بودجه سال 1379 كل كشور به عنوان طرح ملي آغاز گردید. در اين راستا همزمان با تدوين نشريات فني، و دستورالعملهای بهسازی لرزه‌ای، زیرساختاري لازم ایجاد و آموزش تخصصی مهندسان با تجربه با رتبه کارشناسی ارشد انجام گردید. علاوه بر این برای هدایت و اطمینان از رعایت اصول فنی؛ عملكرد طرح به صورت مرتب توسط شورای عالی راهبردی مقاوم سازی متشکل از متخصصان و مسئولان ذیربط مورد ارزيابي و پايش قرار می‌گرفت. در اين رابطه تجربيات و نقاط قوت و ضعف شناسايي و توانايي و الزامات عوامل نظام فني اجرايي مورد شناسايي قرار گرفت. همچنین شرح خدمات مهندسین مشاور مطالعات بهسازي لرزه‌اي مطابق دستورالعمل‌هاي بهسازی و پیمانکاران و شرایط احراز صلاحیت فني آنها تدوین گردید. لذا پیشنهاد می‌شود ضمن حداکثر بهره گیری از این تجربیات، در یک تعامل سازنده اقدامات آن سازمان با فرایند موجود سازگار باشد.

3. تشكيل كميته مشترك سازمان نظام مهندسی، انجمن مهندسی زلزله ایران، جامعه مهندسان مشاور و خبرگان موضوع برای تدوین متن نهایی شيوه‌نامه‌ اعطاي پروانه مهندسي بهسازي لرزه‌اي ساختمان‌هاي موجود در حوزه ساختمان‌هاي مسكوني شهري.
  
4. تدوین فرایند آموزشی ویژه بهسازی لرزه‌ای برای داوطلبان احراز صلاحیت با توجه به سوابق تحصيلي و تجربيات مرتبط.
 
5. تدوین و تکمیل روش‌هاي تجويزي و ساده براي تدوين دستورالعمل‌هاي فني مطالعات بهسازي لرزه‌اي در چارچوب ساختمان‌هاي متعارف شهري و استفاده از آن

6. پرهيز از اجراي سراسری آن و اجراي مرحله‌اي و محدود آن در چند استان منتخب با اشخاص حقوقی
 
7. ارزیابی و پایش مرتب اجرای طرح برای رفع موانع